روایتی متفاوت از تبریز؛ جایی که اقوام، همسایه‌اند نه رقیب

پایگاه خبری به وقت مطالبه| امین راحمی/ برخی اوقات در فضای مجازی و در رسانه‌هایی که با اهداف سیاسی دست به روایت‌سازی می‌زنند گاه تصویری از تبریز ساخته می‌شود که با واقعیت این شهر فاصله‌ای عمیق دارد. در این تصویرِ مهندسی‌شده تبریز شهری معرفی می‌شود که گویا فقط برای ترک‌زبانان است و با دیگر اقوام سر سازگاری ندارد و حتی در بطن خود گرایش‌هایی جدایی‌طلبانه می‌پروراند. اما این روایت چنان از تجربه زیسته مردم این شهر دور است که گویی نه از تبریز که از تبعیدی دور از حقیقت سخن می‌گویند.

واقعیت را باید در خیابان‌های این شهر دید جایی مانند خیابان ۱۷ شهریور، که در آن پدری کرد از مهاباد، برای درمان فرزندش به تبریز آمده و با رضایت از برخورد پزشکان، پرستاران و حتی رهگذران، از شهری می‌گوید که «نه تنها احساس غربت نداشتیم، بلکه مهربانی مردم به‌ما قوت قلب داد.»

همین نگاه انسانی سابقه‌ای تاریخی نیز دارد. در سال‌های دفاع مقدس زمانی که خود تبریز هدف حملات هوایی دشمن بود، هزاران خانواده جنگ‌زده از خوزستان به این شهر پناه آوردند. خانه‌هایی که درهایشان به روی این مهمانان باز شد در محله‌هایی بود که شاید خود ساکنانش دغدغه نان شب داشتند اما دل‌شان را بسته بودند به مردانگی و همدلی. امروزه، بخش قابل توجهی از آن جنگ‌زدگان در تبریز ماندگار شده‌اند و هویتی جدید پدید آورده‌اند. «اعراب تبریزی»، بخشی از بافت فرهنگی-اجتماعی کنونی شهر هستند.

اما همزیستی در تبریز به پذیرش در زمان بحران محدود نمانده است. یکی از مصداق‌های روشن آن حضور تاریخی و مستمر جامعه ارامنه در تبریز است. محله بارون آواک، با کلیسای سنت مری، مدرسه ارمنیان و فروشگاه‌های کوچک محلی‌اش، همچنان یکی از نمادهای تعامل مذهبی و فرهنگی در دل شهری مسلمان‌نشین است. در ایام جشن‌های مذهبی مسیحیان، مردم محله بدون توجه به تفاوت دینی، در کنار هم هستند. ارامنه در اقتصاد، آموزش، فرهنگ و حتی ورزش تبریز نقش‌آفرین بوده‌اند؛ نام‌هایی چون وارطان و یا زاون یدیگاریان در هنر ، بخشی از حافظه مشترک این شهر هستند.

مردم تبریز در برابر دیگر فجایع و بلاهای طبیعی نیز نشان داده‌اند که در عمل، دغدغه انسانیت دارند. از زلزله بم تا زلزله کرمانشاه، از سیل گلستان تا زمین‌لرزه خوی، همواره نام تبریز در صف اول کمک‌های مردمی و کاروان‌های امدادی بوده است. شاید دور از هیاهو، اما همیشه مؤثر و از سر مسئولیت جمعی.

تبریز به زبان، فرهنگ و پیشینه خود افتخار می‌کند، اما هرگز این افتخار را دلیلی برای تقابل ندانسته است. برخلاف آن‌چه برخی می‌خواهند القا کنند،  تبریز شهری است که هم تنوع  را در خود جای داده، هم حافظ همبستگی ملی است. باید این شهر را با چشم دید و با دل درک کرد در خیابان ها و بازارش، در مسجدهایش ، در محله بارون آواک، در پارک ائل‌گلی، در کافه‌هایی که در آن تُرک، کرد، ارمنی، عرب و فارس، کنار هم می‌نشینند و چای می‌نوشند.

شاید واقعیت تبریز این باشد: شهری که نه در برابر دیگران، که در کنار آنان ایستاده است.