از قمه تا قلم؛ راه حسین، عقل و اصلاح است

پایگاه خبری به وقت مطالبه| امیر لیل آبادی/ آذربایجان شرقی، سرزمینی که تاریخش با عشق به امام حسین (ع) گره خورده، همواره در صف نخست عزاداری‌های خردمندانه و باشکوه محرم بوده است. از دسته‌های منظّم «شاخسی» گرفته تا نوحه‌های پرمغز ترکی و اطعام عزاداران، همه و همه نشان از فرهنگی دارد که درد حسین (ع) را با عقلانیت و شرافت بیان می‌کند نه با رفتارهای خشن و غیرمعقول، اما در کنار این اصالت، گاه سایه بدعت‌هایی چون قمه‌زنی نیز دیده می‌شود، رفتاری که نه از قرآن برمی‌آید، نه از سنت پیامبر، و نه از سیره اهل‌بیت.

قمه‌زنی؛ سنت یا بدعت؟

برخلاف تصور برخی، قمه‌زنی نه‌تنها در تاریخ تشیع سابقه‌ای اصیل ندارد، بلکه علمای بزرگ شیعه از شیخ مفید و علامه حلی گرفته تا امام خمینی (ره) و رهبر انقلاب، آن را محکوم و موجب وهن دین دانسته‌اند. آیت‌الله خامنه‌ای صراحتاً این عمل را «حرام» اعلام کرده و آن را مضر به وجهه جهانی شیعه دانسته‌اند.

دکتر یعقوب فتحی، کارشناس فرهنگ دینی و عضو هیأت علمی دانشگاه تبریز، می‌گوید:

«قمه‌زنی نه‌تنها مبنای فقهی ندارد، بلکه با عقل و فطرت نیز در تضاد است. پیام عاشورا بر پایه آگاهی، ایثار، امر به معروف و نهی از منکر است؛ نه خودآزاری و نمایش‌های خشن. ما باید از محرم، سرمایه‌ای فرهنگی بسازیم، نه صحنه‌ای برای ترویج تصویرهای خرافی و افراطی از مذهب.»

فرهنگ بومی عزاداری؛ الگویی برای امت

در آذربایجان، سنت‌های عزاداری با محتوایی سرشار از ادب، منطق و شور همراه است. نوحه‌خوانی‌های آذری، که مفاهیم عدالت‌خواهی، ظلم‌ستیزی و آزادگی را منتقل می‌کنند، الگویی بی‌بدیل برای عزاداری اسلامی‌اند. قمه‌زنی در هیچ‌یک از این آیین‌ها جایی ندارد و تنها به دست معدود افرادی وارد فرهنگ عزاداری شده که یا درک درستی از مکتب ندارند یا تحت تأثیر جریانات افراطی‌اند.

راه اصلاح: تبلیغ عقلانی، نه تحمیل قهری

راه مقابله با این رفتار، نه در سرکوب ظاهری بلکه در تبلیغ باورمندانه، آموزش نسل جدید، تبیین حکیمانه فلسفه عاشورا، و احیای الگوهای درست عزاداری نهفته است. دعوت به اهدای خون، فعالیت‌های خیریه در ایام محرم، اطعام نیازمندان، و برگزاری هیئت‌های تحلیلی و روشنگر، همگی نمونه‌هایی از جایگزین‌های فرهنگی سازنده‌اند که هم با سیره اهل‌بیت سازگارند و هم شأن شیعه را در جهان ارتقاء می‌دهند.

مسیر بیداری

عزاداری برای امام حسین (ع) نه میدانی برای رنج بی‌فایده است، نه صحنه‌ای برای خشونت. این عزاداری، فریادی برای اصلاح جامعه، زدودن فساد، و زنده نگه‌داشتن روح حماسه است. قمه‌زنی، زخمی بر پیکره این حماسه است که باید با سلاح علم، عقل و فرهنگ، التیام یابد. امروز، رسالت بزرگی بر دوش مردم آذربایجان شرقی و همه عاشقان حسینی است: بازگرداندن عزاداری به مسیر اصلی‌اش؛ مسیر بیداری