شهید باکری نه تنها یک فرمانده نظامی بلکه یک متفکر و روشنفکر مذهبی بود که در دوران سخت قبل از انقلاب به رشد فکری خود توجه داشت.
کد خبر : 111361
تاریخ انتشار : دوشنبه ۲۷ اسفند ۱۴۰۳ - ۰:۰۰
پرونده‌ای محرمانه
معصومه جبارزاده
مهدی باکری زیر ذره‌بین ساواک
در یکی از اسناد محرمانه، ساواک به تغییرات ناگهانی در رفتار مهدی باکری، روابط مذهبی‌اش و نگرانی از شناسایی توسط خانواده اشاره می‌کند.
پایگاه خبری به وقت مطالبه| معصومه جبارزاده/ مهدی باکری در سال ۱۳۳۳ هجری شمسی در شهرستان میاندوآب، در خانواده‌ای دین‌دار و متعهد دیده به جهان گشود. او دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهر ارومیه پشت سر گذاشت. زمانی که در مقطع دبیرستان تحصیل می‌کرد، برادرش، علی باکری، که از اعضای اولیه سازمان مجاهدین خلق بود، در فروردین‌ماه ۱۳۵۱ توسط رژیم پهلوی بازداشت و اعدام شد. این رویداد تأثیر عمیقی بر مهدی گذاشت و مسیر زندگی او را به سمت فعالیت‌های سیاسی سوق داد.
پس از اخذ دیپلم، برای ادامه تحصیل به دانشگاه آذرآبادگان رفت و در رشته مهندسی مکانیک مشغول به تحصیل شد. در این دوران، به دلیل حساسیت ساواک نسبت به او، همواره تحت نظر بود. پس از پایان دانشگاه، به خدمت سربازی اعزام شد و همزمان با اوج‌گیری انقلاب اسلامی، با پیروی از فرمان امام خمینی (ره) مبنی بر ترک پادگان‌ها، خدمت را رها کرد و زندگی مخفیانه‌ای را آغاز نمود.
پس از پیروزی انقلاب، با پیوستن به سپاه پاسداران، نقش مهمی در تثبیت انقلاب ایفا کرد. او مدتی به عنوان دادستان دادگاه انقلاب فعالیت داشت و سپس برای مدت ۹ ماه، مسئولیت شهرداری ارومیه را بر عهده گرفت. با آغاز جنگ تحمیلی، ازدواج کرد و بلافاصله به جبهه‌های نبرد شتافت. ابتدا مسئول جهاد سازندگی استان شد و سپس به عنوان فرمانده عملیات سپاه ارومیه منصوب گردید. او در عملیات «فتح‌المبین»، معاونت تیپ نجف اشرف را برعهده داشت و در جریان این نبرد، از ناحیه چشم مجروح شد. در عملیات «بیت‌المقدس» نیز شرکت کرد و این بار از ناحیه کمر آسیب دید. او فرماندهی تیپ عاشورا در عملیات رمضان را برعهده داشت و بار دیگر دچار جراحت شد. باکری در عملیات «مسلم بن عقیل» و سایر عملیات‌های مهم دفاع مقدس نیز حضوری پررنگ و اثرگذار داشت.
سرانجام، در عملیات «بدر»، در حالی که پس از شهادت برادرش حمید، کماکان گرم نبرد با دشمن بعثی بود به درجه رفیع شهادت نائل گردید.
سندی که در ادامه آمده است، به مکالمه‌ای میان باکری و یکی از دوستانش اشاره شده که در آن، او درباره پیوستن به گروهی از فارغ‌التحصیلان مذهبی صحبت می‌کند که در قالب یک شرکت تأسیساتی و ساختمانی فعالیت دارند. این شرکت در ظاهر به امور ساختمانی مشغول است اما در عمل، تنها یک پروژه را می‌پذیرد و درآمد آن را میان اعضای گروه تقسیم می‌کند تا هزینه‌های زندگی‌شان تأمین شود. مهدی باکری نیز پیشنهاد همکاری با این مجموعه را دریافت کرده و قصد داشته به همین منظور به مشهد سفر کند. این بخش از گزارش بیانگر آن است که ساواک نسبت به شکل‌گیری هسته‌های مذهبی و استقلال مالی نیروهای مذهبی حساس بوده و اینگونه فعالیت‌ها را تهدیدی بالقوه تلقی می‌کرده است.
بخشی دیگر از سند به فهرست کتاب‌ها و جزواتی که باکری هنگام رفتن به مشهد در اختیار یکی از دانشجویان قرار داده، اشاره دارد. این منابع شامل جزوات دستنویس دکتر علی شریعتی مانند «تاریخ ادیان» و «سقیفه یک حزب تمام»، کتاب «محمد خاتم پیغمبران» از انتشارات حسینیه ارشاد و مجموعه‌ای از نوارهای سخنرانی آیت‌الله موسوی زنجانی درباره تفسیر سوره بقره بوده است. این کتاب‌ها و نوارها نشان‌دهنده گرایش فکری و عقیدتی مهدی باکری و ارتباط او با جریان روشنفکری مذهبی آن دوره است که حکومت پهلوی به‌شدت آن را سرکوب می‌کرد.
نکته قابل تامل این‌که مامور ساواک که در سند از او با عنوان «شنبه» یاد شده، در بین دوستان باکری نفوذی ساواک بوده است.
متن سند
از: ۳ ﻫ ۲ تاریخ: ۵ /۶ /۲۵۳۶ [۱۳۵۶]
به: ۳۲۲ شماره: ۱۷۰۸۰ /۳ ﻫ ۲
موضوع: مهدی باکری فارغ‌التحصیل دانشکده فنی دانشگاه آذرآبادگان
پیرو ۱۷۰۵۴ /۳ ﻫ ۲- ۳۱ /۵ /۳۶
نامبرده بالا بعد از فارغ‌التحصیل شدن از دانشگاه مذکور تصمیم داشت در تراکتورسازی تبریز استخدام گردد، ولی یک مرتبه تصمیم‌اش عوض شده و اظهار داشت اگر در تبریز بمانم مرا می‌شناسند و امکان دارد پدرم آدرس مرا به سازمان ارائه نماید آن وقت، وقت من بیهوده تلف می‌شود. ضمنا یادشده در پاسخ سئوال یکی از دوستانش که آیا می‌خواهی چکار کنی اظهار داشت یک شرکت تأسیساتی و ساختمانی به وسیله دانشجویان فارغ‌التحصیل مذهبی ایجاد شده و اسماً به نام یک شرکت کار می‌کنند، ولی کار کم قبول کرده و یک کار بیشتر نمیگیرند و پولش را بین دانشجویان مؤسس شرکت تقسیم می‌کنند تا خرج زندگی‌شان دربیاید و به من هم چنین پیشنهادی در این زمینه شده است و این شرکت در شهرهای مختلفی شعبه داشته و من به همین منظور به مشهد می‌روم و همچنین مشارالیه هنگام رفتن به مشهد تعدادی کتب در اختیار یکی از دانشجویان قرار می‌دهد که عبارت‌اند از ۱. جزوه «تاریخ ادیان» تا آخر درس دهم اثر دکتر علی شریعتی دستنویس که به احتمال قوی خط سید علی مقدم دانشجوی دانشکده فنی دانشگاه آذرآبادگان می‌باشد. ۲. جزوه دستنویس اثر شریعتی به نام «سقیفه یک حزب تمام»، ۳. تعداد ۲۰ عدد کاست یک‌ساعته حاوی سخنرانی آیت‌الله موسوی زنجانی در مورد سوره بقره، ۴. کتاب محمد خاتم پیغمبران از انتشارات حسینیه ارشاد، ۵. وسایلی مربوط به کوهنوردی.
نظریه یکشنبه .۱. اظهار چنین مطالبی از طریق مهدی باکری به شنبه صحت دارد.
۲. با توجه به فارغ‌التحصیل شدن مهدی باکری، دسترسی شنبه به وی کمتر گردیده است.
۳. مراقبت از اعمال و رفتار مشارالیه با توجه به این‌که محل سکونت خانواده وی در رضائیه می‌باشد، از طریق ۴/ ﻫ ضروری می‌باشد.
۴. در صورت مراجعت به تبریز و تماس گرفتن با دانشجویان آذرآبادگان، اعمال و رفتار یادشده تحت مراقبت و کنترل واقع و هرگونه اخبار مکتسبه به‌موقع گزارش خواهد شد.
۵. هرگونه اقدام مستقیم در زمینه مفاد گزارش بایستی با پیش‌بینی و بررسی‌های لازم صورت گیرد تا باعث شناسائی شنبه نگردد. بهشتی
نظریه چهارشنبه . نظریه یکشنبه تأیید می‌گردد. بلوطی
نظریه جمعه . نظریه چهارشنبه مورد تأیید است. تنکابن
گیرندگان خبر . ۹ﻫ بازگشت به شماره ۸۳۱۰/ ﻫ- ۱ /۶ /۳۶
برچسب ها :
ناموجود- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
پاسخ به نغمه صفوی انصراف از پاسخ دادن
مطالعه چنین اسنادی نشان‌دهنده اهمیت مطالعه تاریخی دقیق است تا بتوانیم چرایی و چگونگی مبارزات انقلابی را بهتر درک کنیم.
نفوذ افراد ساواک در جمع دوستان شهید باکری، بخشی از فضای رعب و نگرانی پیش از انقلاب را نشان می‌دهد که جوانان را مجبور به هوشیاری مضاعف می‌کرد.
به نظر می‌رسد بررسی اینگونه اسناد می‌تواند کمک کند تا زوایای پنهان تاریخ انقلاب بهتر شناخته شود و حقایق برای نسل‌های آینده حفظ گردد.
این سند بیانگر یک دوره مهم تاریخی است و ارزش آن در روشن کردن فضای سرکوب و تلاش‌های جوانان مذهبی پیش از انقلاب بسیار بالاست.
درک عمق فعالیت‌های شهید باکری و شناخت دقیق شرایط سخت پیش از انقلاب، باعث افزایش احترام به فداکاری‌های او و هم‌رزمانش می‌شود.
خواندن این اسناد نشان داد که شهید باکری چقدر در حفظ استقلال فکری و فرهنگی خود کوشید و چطور در برابر فشارهای رژیم مقاومت کرد.
مهم است که این اسناد توسط محققان و تاریخ‌نگاران بیشتر بررسی و منتشر شود تا تصویر کامل‌تری از دوران پیش از انقلاب ارائه شود.
ارتباط مهدی باکری با آثار علی شریعتی و دیگر متفکران دینی، نشان‌دهنده گرایش به جریان روشنفکری مذهبی است که نقش مهمی در شکل‌گیری انقلاب داشت.
خواندن این اسناد باعث می‌شود به یاد بیاوریم که انقلاب ما محصول مبارزات پیچیده و فداکاری‌های بسیاری بوده که کمتر به آن پرداخته شده است.
پیشنهاد همکاری شهید باکری با شرکت تأسیساتی، نمونه‌ای از راهکارهای جوانان مذهبی برای مقابله با سرکوب و حفظ استقلال اقتصادی است.
با توجه به جایگاه شهید باکری، چنین اسنادی باید در کتب درسی و پژوهش‌های تاریخی مورد توجه ویژه قرار گیرد تا نسل‌های بعدی با جزئیات آشنا شوند.
مطالعه این سند تاریخی یادآور ظلم‌هایی است که نیروهای انقلابی تحمل کردند. تلاش مهدی باکری برای حفظ استقلال فکری و مالی قابل تحسین است و باید بیشتر درباره آن صحبت شود.
همزمان با بررسی اسناد ساواک، باید از رشادت‌های شهید باکری درس گرفت که چگونه در سخت‌ترین شرایط فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی خود را ادامه داد.
زندگی مهدی باکری نمونه‌ای از تعهد و ایثار است. اطلاعات سند ساواک درباره فعالیت‌های او نشان‌دهنده هوشیاری و مقاومت جوانان مذهبی در برابر رژیم پهلوی است. چنین شخصیت‌هایی سرمایه‌های ملی ما هستند.
سند فوق، گوشه‌ای از تلاش‌های فعالان مذهبی در دوره قبل از انقلاب را روشن می‌کند که چگونه برای کسب استقلال مالی و فکری کوشش کردند.
جزوات و کتاب‌هایی که مهدی باکری در اختیار داشت، نشان‌دهنده علاقه او به مباحث دینی و روشنفکری بود. این ترکیب فکری در او شهید و فرمانده‌ای با درک عمیق ساخت.
این اسناد نشان می‌دهد که ساواک تا چه حد نسبت به نیروهای مذهبی حساس بود و چگونه تلاش می‌کرد آنها را کنترل کند. شهید باکری با هوشمندی از این فضای سرکوب عبور کرد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 20 در انتظار بررسی : 2 انتشار یافته : 18